ስትራተጂካዊ ኣገዳስነት ትግራይ ኣብ ዓለም ለኸ ጂኦፖለቲካ

ትግራይ ስትራተጂካዊ ኣገዳስነታ ብኣድማዒ መንገዲ ተጠቒማ ኣብ ዓለም ለኸ ጂኦፖለቲካ ፅልዋ ክትገብር ትኽእል እያ። እዚ ፅሑፍ ጂኦፖለቲካዊ ዞባ፣ ሃፍቲ፣ ጥንታዊ ኵነታት ትግራይ ዝድህስስ ኮይኑ ጥቡቕ ዳይናሚክስ ናይ ምቕራፅ፣ ቁጠባዊ ምምሕያሽ ንምድንፋዕ፣ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪካ ባህላዊ ቱሪዝም ንምድንፋዕ ዓብዪ ዓቕሚ ከምዘለዋ ይምጉት

ጂኦፖለቲካዊ ዞባ

 ትግራይ ኣብ መስቀላዊ መንገዲ ኣፍሪካን ማእኸላይ ምብራቕን ምህላዋ ኣብ ዓለም ለኸ ጂኦፖለቲካ ፍሉይ ብልጫ ይህባ። ትግራይ ምስ ቀይሕ ባሕሪ ብዘለዋ ቅርበት ኣፍደገ ዓለም ለኸ መስመራት ንግዲ ብምዃና ኣብ መንጎ ኣፍሪካ፣ ማእኸላይ ምብራቕን ኤስያን ስትራቴጂካዊ ርክብ ንምፍጣር ኣገዳሲት መስመር እያ። ነዚ ስትራቴጂካዊ መርገፂ ተጠቒማ ትግራይ መሰረተ ልምዓት ክትሃንፅ፣ ቁጠባዊ ዕብየታ ከተሐይልን ጥቡቕ ምትእስሳር ከተዕቢን ትኽእል እያ

ሃፍቲ ተፈጥሮን ሕርሻን፤

ትግራይ ብሃፍቲ ዝሃብተመት መልክዓ ምድሪ ንዓለምለኻዊ ጂኦፖለቲካ ኣገዳሲት ይገብራ። ትግራይ ወርቂ፡ ነሓስን እምኒ-ሓጺንን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ማዕድናት ዘለዋ ኮይና ናይ ወጻኢ ወፍሪ ዝስሕብን ቁጠባዊ ምብዛሕ ዘስፋሕፍሕን እዩ። ካብዚ ብተወሳኺ ትግራይ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪካ ከም ማእኸል ሕርሻ ኣቓልቦ እትስሕብ ርኡይ ናይ ሕርሻ ዓቕሚ ትውንን። ትግራይ ኣብ ዘመናዊ ኣሰራርሓ ሕርሻ ኢንቨስት ብምግባር ተፈጥሮኣዊ ሃፍቲኣ ተጠቒማ ኣብ ዓለምለኻዊ ውሕስና መግቢ እጃማ ከተበርክትን ዞባዊ ምርግጋእ ከተዕቢን ትኽእል እያ።

ታሪኻዊ ኵነታት፤

ትግራይ ከም መበቆል ጥንታውያን ስልጣነታት ንአብነት ግዝኣት ኣኽሱማውያን ብምዃና ኣብ ዓለማዊ መድረኽ ብዲፕሎማስያዊ መንገዲ ክጥቀመሉ ዝኽእል ባህላዊ ቅርሲ ዝህብ እዩ። ትግራይ ኣርኪዮሎጂካዊ ቱሪዝም ብምስፋሕን ታሪኻዊ ቦታታት ብምዕቃብን ናይ ወፃኢ ኢንቨስትመንት ክትስሕብ፣ እቶት ከተምፅእ፣ ሃብታም ባህላዊ ቅርሳታ ከተርኢ ትኽእል እያ። እዚ ድማ ኣብቲ ክልል ቱሪዝም ክዓቢ ጥራሕ ዘይኮነስ ኣብ ዓለማዊ ጂኦፖለቲካዊ ዘተታት ብዛዕባ ምዕቃብ ባህልን ታሪኻዊ ትረኻታትን ትግራይ ዘለዋ ትርጉም ልዕል ዘብል እዩ።

ይኹን እምበር  ትግራይ ጂኦፖለቲካዊ ዓቕማ ሙሉእ ብሙሉእ ንምጥቃም ክእለዩ ዘለዎም ብርክት ዝበሉ ብድሆታት የጋጥምዋ።

ፖለቲካዊ ጠለብ ዘለዎም ኩነታት፤

ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነት ትግራይ ካብቶም ቀንዲ ዕንቅፋታት ሓደ እቲ ቀጻሊ ፖለቲካዊ መልክዕ እዩ። እቲ ናይ ሓደ ውድብ ፖለቲካዊ ዳይናሚክስ ምስ ወራራት መንግስታት ኢትዮጵያ፣ ኣምሓራን ኤርትራን ተደሚሩ ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነት እቲ ክልል ሙሉእ ብሙሉእ ከይምዝመዝ ዓጊትዎ አሎ።

ጉዳያት ጸጥታ፤

ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነት ትግራይ ብውሽጣዊ ጎንፅታትን ዶባዊ ወጥሪን ሓዊሱ ሕዱር ፀጥታዊ ብድሆታት ዝተበላሸወ እዩ። ኣብዚ ዳሕረዋይ ግዜ ብውሁድ ሓይልታት ኢትዮጵያ፣ ኤርትራን ኣምሓራን ዝተፈጸመ ምጽናት ዓሌት፣ ኣብ’ቲ ዞባ ንዝካየዱ ፕሮጀክትታት ልምዓት ቀዳምነት ንምሃብ ዕድላት እናዓንቀፈ፣ ጸገማት ጸጥታ ኣጋዲዱ’ሎ።

ውሱን መሰረተ ልምዓት፤

ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነት ትግራይ ካፒታላይዝ ንምግባር መሰረተ ልምዓት ወሳኒ እዩ። ትግራይ ግን ብእኹል ናይ መጓዓዝያ መርበብ ጽርግያታት፡ ባቡርን መዓርፎ ነፈርትን ይሳቐ፡ እዚ ድማ ምስ ጎረባብቲ ሃገራት ዘለዎ ርክብ ዝድርትን ካብን ናብን ዞባ ኣቑሑት ከይንቀሳቐስ ይኽልክል።

ፋይናንሳዊ ጽግዕተኛነት፤

ትግራይ ኣብ ማእኸላይ መንግስቲ ዘለዋ ቁጠባዊ ፅግዕተኛነት ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነታ ንምምዝማዝ ካልእ ዕንቅፋት እዩ። ውሱን ፋይናንሳዊ ዓቕምን ኣብ ውሳነ ናጽነት ዘይምህላውን ጂኦፖለቲካዊ ዓቕሙ ንምምዝማዝ ዘለዎ ዕድላት ይድርቶ

ጸገማት ኢኮሎጂ

ትግራይ ብተደጋጋሚ ድርቂ፣ ምሽርሻር ሓመድን ምብራስ ኣግራብን ዝኣመሰሉ ብርክት ዝበሉ ብኢኮሎጂ ዝጠልቡ ኩነታት የጋጥማ፣ እዚኦም ድማ ንመፍረያይነት ሕርሻኣ ብኣሉታ ዝፀልዉ እዮም። እዞም ከባብያዊ ዕንቅፋታት ኣብቲ ዞባ ንውሕስነት መግብን ገንዘባዊ ዕብየትን ዝዕንቅፉ ኮይኖም፡ ነቲ ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነቱ ንምጥቃም ዝግበር ጻዕርታት የተሓላለኹ።

ውሱን ተበጻሕነት ናብ ዓለምለኻዊ ዕዳጋታት፤

ትግራይ ኣብ ዓበይቲ መስመራት ንግዲ ስትራተጂካዊ ኣቀማምጣ እኳ እንተሃለዋ፣ ናብ ዓለም ለኸ ዕዳጋታት ተበፃሕነት ብቢሮክራሲያዊ ዕንቅፋታት፣ ገደብ ታሪፍ፣ ዘይእኹል መሰረተ ልምዓት ዶባትን ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእን ድሩት እዩ። እዞም መሰናኽላት እዚኦም ንልውውጥን ቁጠባዊ ምትሕግጋዝን ዝድርቱ ኮይኖም፡ ዓቕሚ ናይዚ ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነት ንምኽፋት ዝግበር ጻዕርታት ይዕንቅፉ።

ትምህርቲ፤

ምህላውን ፅሬትን ትምህርቲ ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነት ንምግሃድ ማእኸላይ እዩ። ትግራይ ብሉፅ ትምህርቲ፣ ሞያዊ ስልጠናን ምኩራት ክኢላታትን ኣብ ምዕቃብ ዓበይቲ ዕንቅፋታት የጋጥማ ዘላ፣ ብሰንኪ ውሱን ሃፍቲን ምፍሳስ ሓንጎልን (brain drain) እዚ ድማ ዘላቒ ልምዓት ንምድንፋዕን ጂኦፖለቲካ ብኣድማዒ መንገዲ ንምጥቃምን ዘለዋ ዓቕሚ ይዕንቅፍ።

ዓለምለኻዊ ገንዘባዊ ዘይርጉጽነት፤

ትግራይ ጂኦፖለቲካዊ ኣገዳስነታ ክትጥቀመሉ ምኽኣላ እውን ዓለም ለኸ ቁጠባዊ ዘይርጉፅነት፣ ምንቁልቋል ገንዘባዊ ቁጠባ፣ ምልውዋጥ ዋጋ ሸቐጣት ከም ፀገም የጋጥማ።

እዞም ብድሆታት እዚኣቶም፡ ዲሞክራስያውን ሓቛፊን ምሕደራ፡ ናጽነት ከምኡ’ውን ምስ ካልኦት ዞባዊ ጉጅለታት ምትሕብባር ዝሓትት እዩ። ካብዚ ብተወሳኺ ኩሉ ትግራዋይ ዝሳተፈሉ ቁጠባውን ማሕበራውን ልምዓት ኣገዳሲ እዩ።