ኣብ ምዕራብ ትግራይ መርትዖታት ጃምላዊ ቅትለት ይቃጸል ኣሎ – መሰኻኽር ዓይኒ

ፍልፍል፡ BBC ትግርኛ

ኣብ ምዕራብ ትግራይ ንዝተፈጸመ ምጽጻይ ዓሌት ዘመላኽት መርትዖታት ንምጥፋእ ብዝተወደበ መልክዕ ብዝካየድ ዘሎ ወፍሪ፡ ኣስከሬናት ብኣማኢት ዝቑጸሩ ሰባት ኮነ ተባሂሉ ከምዝዓኑ ይግበር ከምዘሎ ምስ 15 መሰኻኽር ዓይኒ ካብ ዝተገብረ ቃለመሕትት ክፍለጥ ተኻኢሉ።

ኣብቲ ኣብ ኢትዮጵያ ንልዕሊ ሓደ ዓመትን ፈረቓን ዝቐጸለ ኲናት፡ ተወለድቲ ትግራይ ዕላማ ከምዝኾኑ ዝገልጹ ጸብጻባት ክወጹ ጸኒሖም እዮም።

እዚ ስጉምትታት ብኣኽባር ሕጊ ዓለምለኻዊ ቤትፍርዲ ፍትሒ ነበር፡ ፋቱ በንሶዳ ዝምራሕ ዘይሻራዊ መርማሪ ጉጅለ ሕቡራት ሃገራት ነቲ ክስታት ንምጽራይ ናብቲ ከባቢ ቅድሚ ምንቅስቓሱ ይውሰድ ከም ዘሎ ይግለጽ።

ነቲ ከባቢ ተቖጻጺሮምዎ ዘለው፡ ኣባላት ፍሉይ ሓይሊ ክልል ኣምሓራ፡ ናይ ጃምላ መቓብራት ፍሒሮም፡ ብኣማኢት ዝቑጸር ኣስከሬናት ብምውጻእ፡ ኣቃጺሎም ነቲ ተረፍ ካብቲ ክልል የግዕዝዎ ከምዘለው መሰኻኽር ዓይኒ ብቴለፎን ኣብ ዝተገበረ ቃለመሕትት ተዛሪቦም።

መቓብራት ከምእተፋሕረ ዝገለጹ ሰብ መዚ ግና፡ እቲ መቓብራት፡ ሓይልታት ትግራይ ኣብ ዝሓለፈ ዓሰርተታት ዓመታት ብዓሌት ዝተደረኸ ቅትለት ይፍጽም ምንባሩ ዘርእይ ምዃኑ ይሕብሩ።

ተመራመርቲ ዩኒቨርስቲ ጎንደር፡ ምስ ህወሓት ርክብ ከምዘለዎ ዝተገለጸ ጃምላዊ መቓብራት ምርካቦም ገሊጾም ኔሮም።

ኣብቲ ኲናት ዝሳተፉ ዘለው ኩሎም ወገናት ጃምላዊ ቅትለት ከምዝፈጸሙ ይኽሰሱ።

ተሓላቒ ሰብኣዊ መሰላት ኣምነስቲ ኢንተርናሽናል ኣብ ቀረባ እዋን ኣብ ዘውጽኦ ጸብጻብ ግና፡ ብድሕሪ እቲ ኣብቲ ከባቢ ኣብ ልዕሊ ተጋሩ ዝተፈጸመ ምፅናት ዓሌት፡ ሰብ መዝን ሓይልታትን ኣምሓራ ከምዘለው ከሲሱ እዩ።

ኣብ ኢትዮጵያ ኣብ መነጎ ብቀዳማይ ሚኒስተር ኣብዪ ኣሕመድ ዝምራሕ ፌደራላዊ መንግስትን እቲ ንዓሰርተታት ዓመተት ኣብ ፖለቲካ እታ ሃገር ላዕለዋይ ኢድ ዝነበሮ ህወሓትን ዝተፈጥር ምስሕሓብ ኣብ ሕዳር 2020 ናብ ኲናት ምምርሑ ይዝከር።

ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ታሕሳስ ባይቶ ሰብኣዊ መሰላት ሕቡራት ሃገራት፡ ነቲ ብኹሎም ተሳተፍቲ እቲ ኲናት ከምዝተፈጸመ ዝግለጽ በደላት ዝምርምር ነጻ ኣካል ክቐውም ወሲኑ እዩ።

መንግስቲ ኢትዮጵያ ነቲ ውሳነ ክቃወሞ እንከሎ፤ እቲ ውሳነ “መሳርሒ ፖለቲካዊ ጸቕጢ” ከምዝኾነ ብምግላጽ ከምዘይተሓባበር ኣፍሊጡ።

ኣብ ወርሒ መጋቢት፡ ኢትዮጵያ ነቲ መርመራ በጀት ከይፍቀድ ፈተነታት ኣብ ዘካየደትሉ፡ ደገፍ ቻይናን ሩስያን ረኺባ እኳ እንተነበረት፡ ክትዕወት ግና ኣይከኣለትን።

ምቅፃል ኣስከሬናት

መሰኻኽር ዓይኒ ከምዝገለጽዎ፡ እቲ ውሳነ ድሕሪ ምሕላፉ ድሕሪ ሰለስተ መዓልቲ፡ ኣብ ምዕራብ ትግራይ ነቲ መርትዖታት ንምዕናው ወፈራታት ተጀሚሩ።

“ኣብ ከተማ ሑመራ ብድሕሪ ቤት ትምህርቲ ሓምለ ሓሙሽተ ኣብ ዝርከብ ቃጽዖ፡ 200 ኣስከሬናት ሲቪላውያን ተጋሩ ኣብ ክልተ ጃምላዊ መቓብር ተቐቢሩ ነይሩ። እዚኦም ኣብ ቀዳሞት ኣዋርሕ እቲ ኲናት ዝተጨፍጨፉ ሲቪላውያን እዮም፡” ኢሉ ሓደ ተወላዲ ወልቃይት ዝኾነ ነባሪ ሑመራ።

ተጋሩ ነበርቲ እቲ ከባቢ ብሰንኪ እቲ ኲናት ወይ ካብቲ ከባቢ ሃዲሞም ወይከኣ ኣብ ማእሰርቲ እዮም ዝርከቡ፤ ተወለድቲ ወልቃይት ግና ኣብቲ ስፍራ ክህልው እንከለው፤ ዝረኣይዎ ተዛሪቦም ኣለው።

“ሚያዝያ 4፡ ምልሻታት ኣምሓራን ፋኖን ነቲ መቓብራት ፍሒሮምዎ። ዕንጨይቲ ኣኪቦም፡ ገለ ነገር ድሕሪ ምፍሳስ ነቲ ዝኣከብዎ ኣስከሬናት ኣቃጺሎምዎ። እቲ ኣስከሬናት ናብ ሓሙኽሽቲ ተቐዪሩ እዩ።”

እቲ ቃለ ምስክርነት ምስቲ ካብ ካለኦት ብዛዕባ እቲ ፍጻመ ዝተዛረብዎ ተመሳሳሊ እዩ።

ምልሻታት ኣምሓራን ፋኖን ኣብ ካልእ ክፋል ሑመራ ተቐቢሩ ዝነበረ ኣስከሬናት’ውን ከም ዘዕነው እቶም መሰኻኽር ዓይኒ ተዛሪቦም።

“እቲ ኣስከሬናት ናይቶም ኣብ መዳጎኒ ማእከላት ተታሒዞም ዝነበሩ ሲቪላውያን እዩ። ብድሕሪ ህዝባዊ ቤትጽሕፈት ኢንስቲትዩት ሕርሻ ሑመራ ኣብ ዝርከብ መሬት ከባቢ 100 ዝኸውን ኣስከሬናት ብጃምላ ተቐቢሩ ነይሩ፡” ኢሉ ካልእ ምስክር ዓይኒ።

“ነቲ ኣስከሬናት ናብ ቀጽሪ እቲ ኢንስቲትዩት ወሲዶም፡ ዕንጨይቲ፡ ሓውን ዘይንፈልጦ ኬሚካልን ተጠቂሞም ናብ ሓምኹሽቲ ቀዪሮምዎ። ነዚ ክገብርዎ እንከለው ገጾም ብማስኬራ ሸፊኖም ኣእዳዎም ጓንቲ ወድዮም እዮም ነይሮም።”